Periode van 11 tot 21 november 2016. De delegatie bestaat uit Ibo Janse en Beppie en Frits Langeraar.
Op zondagmorgen worden we opgehaald door ds. Tjeerd Baron die ons loodst naar een kerkje in Nkande, dat in het Nqutu district ligt. Het is een klein kerkje omheind door een hek tussen de woonkralen. We ontmoeten ouderling Molefe die in zijn dagelijks leven bewaarder in een gevangenis is en op zondagen voorgaat. Er zijn vandaag weinig mensen in de kerk, 15 van de doorgaans 80, dit wegens het slechte weer. De dienst duurt ruim 2 uur. We zitten op houten bankjes, op een kale cementen vloer en er is een in elkaar gezette houten kansel. De preek wordt voor ons nog eens overgedaan in het Engels. ’s Middags ontspannen wij ons en bereiden wij ons voor op de gesprekken van de komende week.
Op maandag hebben wij in KwaLanga – het door de zending opgerichte leercentrum dat zo’n 35 km van Vryheid ligt – vergaderd met het bestuur, de CEO Marga Baron en de seniorwerkers – mw.Nokuthula Ngobese coördinator ABET, mw. Simangele Mabuya Monitor Home Based Care en mr. Nkosinathi Njilo coördinator projecten – van Sizanani South Africa (SiSA). We hebben uitgebreid gesproken over het evaluatierapport dat in opdracht van Sizanani NL gemaakt is door een lokale consultant. Het is een constructief gesprek en daarbij een genoeglijk samenzijn, een bemoediging voor ons allen.
Daarna zijn we met het bestuurslid Gustav Röhrs naar het museum van de Bloedrivier gereden. Daar maken we kennis met de geschiedenis over een strijd tussen de blanke Voortrekkers en de Zulu’s. De Zulu’s werden uiteindelijk verslagen en tijdens hun vlucht door de rivier werden zij door de Voortrekkers achtervolgd en gedood. Hun bloed kleurde de rivier rood, vandaar de naam Bloedrivier. De dag eindigt met mist en daarna regen.
Op dinsdag vertrekken we al vroeg omdat we vandaag drie projecten gaan bezoeken: 1) een ABET-klas (staat voor alfabetisering) in EkuPhiweni, 2) Community care centre in Qudeni, 3) een groentetuin en ondernemersklas in EmaBhuqwini. De projecten liggen in het zuiden van het district Nqutu, zo’n 170 km van Vryheid. We hebben dus veel in de auto gezeten. We ontmoeten veel blijde gezichten gezien en veel menselijke warmte. Onderweg zien we mooie natuurplaatjes in een bergachtige omgeving. Ook hoe primitief de mensen hier leven zonder de voorzieningen die wij gewoon zijn.
De ABET-klas (zie foto hier rechtsonder) bestaat uit een groep van 7 enthousiaste jonge vrouwen die ter ere van ons bezoek een toneelstukje opvoeren waarin het geleerde verwerkt is. De lessen worden gegeven in het plaatselijke kerkgebouwtje. De lerares van de ABET-klas heet Mpuma Ndlovu. Zij heeft een aantal jaren geleden met de steun van een studiebeurs van SET een naai-opleiding gevolgd in Pietermaritzburg. Mpuma geeft nu ook naailes aan de vrouwen. Die laten in een spontane modeshow vol trots hun zelfgemaakte jurken zien.
Daarna gaan we naar een gebouwtje waarin weeskinderen na schooltijd een vol bord met warm eten krijgen. Ook kunnen de weeskinderen kleding krijgen, omdat in veel gevallen hun gogo (oma) die voor hen zorgt het geld hiervoor niet heeft. SiSA heeft dit project helpen opzetten. Dit is nu overgenomen door de plaatselijke overheid. Een voormalig HBC-werker van SiSA heeft hier de dagelijkse leiding. Marga laat er een aantal zakken met meel voor versterkende pap achter die de lokale HBC-ers daar uit gaan delen.
Het tuinproject dat we bezoeken maakt ons niet echt blij. Door de droogte is de watertank helemaal leeg en ligt de tuin er verschraald bij. Omdat het nu is begonnen te regenen bestaat de hoop dat de tuin binnenkort weer vol aardappel- en groenteplanten staat. De heer Njilo gelooft dat het weer helemaal goed komt! Gelukkig dat zulke gemotiveerde mensen bestaan.
Tot slot het bezoek aan een onderwijsproject. We zien een rekenklas van 11 volwassenen die op het
niveau van kinderen van groep 4/5 van onze basisschool zitten. Heel eenvoudige rekensommen doen hen zweten, vooral ook omdat zij volgende week een toets in het vooruitzicht hebben. Mevrouw Thandy Khumalo geeft hen les met heel veel geduld door hen één voor één op het schoolbord een rekensom uit te laten werken.
Op woensdag laat de zon zich uitbundig zien voor het eerst sinds we in ZA zijn en het wordt een warme dag. We gaan naar Barklieside, een tuinproject bezoeken. Barklieside ligt in het oosten van het district Nqutu ongeveer 100 km van Vryheid. De Toyota Hilux zit helemaal vol met 7 personen om drie medewerkers van SiSA onderweg af te zetten en daarmee zo efficiënt mogelijk de brandstof van de auto te benutten.
Zo gaan we eerst mw. Mabuya afzetten in een gebied waar de Home Based Care (HBC) werkers actief zijn. Daarna rijden we naar Mathungulu en bezoeken we daar een gecombineerd project waar les gegeven wordt in ondernemerschap door mw. Dlamini en waar ook een kippenproject is. We zien kuikens in verschillende maten. Dit is iets wat mr. Njilo hen heeft geleerd. Het kippenproject heeft 350 kippen, die voor de kerstdagen verkocht moeten zijn. Dan rijden we door naar het verste punt van deze dag Barklieside. We zien een uitgestrekt terrein van1,7 hectare waar verschillende groenten verbouwd worden. Dit gebied is minder door de droogte geteisterd dan andere groentetuin projecten. Er zijn echt veel verschillende groenten op het land te zien. Na de lunch onder een zo’n typisch Afrikaans paraplu-achtige boom komen we langs een kerkgebouw annex ‘community centre’ in de plaats Nondweni, dat in 2010 tijdens een Masakhane-reis met hulp van Nederlandse ouderen en jongeren gebouwd is.
Vervolgens bezoeken we een gecombineerd ABET- en naaiklas in Dudeli, waar ook een pas nieuw gestart tuinproject te zien is. Tot slot halen wij mw. Mabuya weer op en maken we kennis met één van de HBC werkers. De HBC-er heet Veronica en zij heeft vandaag 7 kralen bezocht waar meestal sprake is van gezondheidsproblemen zoals hiv/aids- of tuberculose. Als gevolg hiervan komen HBC-ers ook vaak in contact met problematiek van weeskinderen, die of voor zichzelf moeten zorgen dan wel bij een gogo (oma) wonen.
Het is ondertussen donderdag. We rijden eerst naar kwaNyezi om mw. Mabuya af te zetten. De volgende plaats heet K-section. Daar hebben we een aantal vrouwen druk bezig gezien tijdens het volgen van een les in ondernemerschap, gegeven door mw. Sylvia Ngoza. Vandaag krijgen zij ook een praktisch deel, namelijk de kunst van het planten van groente in hun kort geleden omheinde groentetuin. De vrouwen hebben anderhalf jaar gewacht op dit moment wegens gebrek aan regen. Mr. Njilo doet het voor en vervolgens mogen zij het zelf doen.
Verder brengen wij nog een bezoek aan twee andere tuin- en kippenprojecten, in kwaNyezi en in Bizanani. De mensen zijn blij met de belangstelling. We halen mw. Mabuya weer op. Dan zien we een klein beetje van wat een HBC werker in de praktijk tegenkomt en doet. Het is heel schrijnend om te zien hoe een bejaarde vrouw niet meer kan lopen en op de grond zit in een lemen huisje. Je kunt het haast niet uitleggen als je het zelf niet gezien hebt! En ook hoe verdrietig het is dat de lokale overheid hier niets aan doet behalve wanneer iemand zelf in het ziekenhuis komt of wordt gebracht, als dat niet lukt zijn ze afhankelijk van de hulp van mensen zoals de HBC-ers.
Op vrijdag zijn we weer naar KwaLanga geweest. We hebben kennisgemaakt met de jeugdwerkster Sindy Nkosi, een zeer energieke jonge vrouw van 31 jaar oud. Zij geeft les in Lifeskills (levensvaardigheden) aan kinderen van de primary school in de leeftijd van 12-14 jaar en 13-19 jaar. Zij leert kinderen bijvoorbeeld hoe je goede beslissingen in je leven kunt nemen, dat elke keuze die je maakt consequenties heeft; over normen en waarden: hoe je kunt omgaan met seksualiteit, wat je kunt doen bij mishandeling of bedreigingen et cetera. Als basis noemt zij het werken aan een gevoel van eigenwaarde en hoe je kunt worden wie je wilt zijn/worden. Heel belangrijk dus. Een beperking is dat zij slechts weinig uren heeft voor zo veel kinderen. Sindy wordt erg gewaardeerd door de kinderen. De andere leerkrachten van die scholen vragen zich af wat haar geheim is! Het zou fijn zijn als dit belangrijke werk onder de jeugd uitgebreid kan worden.
Daarna hebben wij gesproken met een paar leden van de steungroep Siyamthanda, die bestaat uit HBC-ers die zelf ook hivpositief zijn en die een ‘rolmodel’ zijn hoe je met deze ziekte om kunt gaan; dat het niet het eindpunt van je leven is als je goed je medicijnen inneemt en gezond je leven leidt. Ook hebben we gezien hoe Marga Baron hen een paar verschillende methoden voor het planten van groenten en aardappelen leert, met eenvoudige en voor iedereen bereikbare middelen. Dit kunnen zij vervolgens weer doorgeven aan andere mensen in het district. Opnieuw wordt bevestigd hoe belangrijk werk de Hwerkers doen. Omdat we relatief vrij vroeg klaar zijn brengt Marga ons nog naar een natuurreservaat dat direct grenst aan de stad Vryheid. Hier zien we zebra’s, elanden en andere hert-achtige dieren. ’s Avonds trakteren wij Tjeerd en Marga op een etentje.
Op zaterdagmorgen hebben we in de Gereformeerde kerk in Vryheid gesproken met een deel van het bestuur van Sizanani Education Trust (SET) en met een drietal studenten. Van de studenten horen we dat zij het zonder de financiële en mentale steun van SET niet gered zouden hebben. Vooral ook die mentale steun die ” mom” (lees: Yt Keesenberg) hen gegeven heeft gedurende de tijd dat zij gestudeerd hebben. Eén van de studenten is voor dit gesprek helemaal uit Pretoria gekomen, 5 1/2 uur heeft hij hiervoor gereisd! Twee studenten zijn bijna klaar met hun studie en zoeken nu naar werk in het district, wat niet eenvoudig is. Met het bestuur hebben we gesproken over het vervolg van het werk van SET, waarvoor het vinden van een opvolger van Yt Keesenberg cruciaal is. Het was het een heel fijn gesprek! ‘s Avonds zijn we uitgenodigd voor een BBQ bij de familie Baron samen met de drie delegatieleden van de NGZN die ook in Vryheid zijn!
Op onze laatste “werkdag” zijn we eerst naar een Zulu kerkdienst gegaan, in een township bij Vryheid. Lekker dichtbij! Het was een heel blijde en enerverende kerkdienst waarbij de vrouwen duidelijk de leiding namen wat betreft het zingen. Veel bewegingen en dans en heerlijk luid zingen! Een jongeman geeft een demonstratie dat zingen ook heel goed samen gaat met dansen en het leuke was dat we allemaal mee doen. De kerkdienst wordt gehouden in een kamertje van een oude vrouw uit de gemeente. Er zijn 35 mensen en de ruimte zit propvol! In de kerk ontmoeten we twee dankbare studenten die met een studiebeurs van SET hebben kunnen studeren.
Daarna gaan we het huis van de familie Baron waar we meehelpen om ter gelegenheid van het komend kerstfeest 489 (!) schoenendozen te vullen met allerlei kleine cadeautjes bestemd voor weeskinderen die bij de HBC-ers in hun werkgebieden bekend zijn. Met een aantal gemeenteleden van de Gereformeerde kerk van Vryheid hebben we deze klus geklaard. Als beloning voor het harde werken krijgen we weer een “braai” (BBQ) aangeboden.
Terugkijkend, is het een intensief, leerzaam en heel bemoedigend bezoek geweest. We hebben gezien en ervaren dat SiSA en SET voor veel mensen in Nqutu echt het verschil maakt, we maken een erg betrokken en enthousiast team van werkers mee, die samen ook veel plezier maken. Marga en Tjeerd Baron geven na afloop van ons bezoek aan dat zij blij waren met en zich gesteund voelen door ons bezoek. Zij vragen ons om de hartelijke groeten over te brengen in Nederland.
Ibo Janse, Beppie Langeraar-Vermij & Frits Langeraar.
